Lyme hastalığı, kene ısırıklarından kaynaklanan bir enfeksiyon hastalığıdır. Özellikle yaz aylarında sıkça karşılaşılan bu hastalığın belirtileri hakkında detaylı bilgi edinmek önemlidir. Erken dönem belirtiler arasında, kızarıklık, ateş, baş ağrısı, yorgunluk hissi, kas ağrıları ve titremeler gibi semptomlar yer alır. Eğer hastalık erken teşhis edilmezse, gecikmiş dönem belirtileri ortaya çıkabilir. Bu belirtiler arasında ciltte mor veya kırmızı lekeler, kas ağrıları, boyun sertliği, hafıza kaybı ve kalp problemleri yer alır.
Yaklaşık %10-20 hastada, ilk tedavi sonrası semptomlar ortadan kalksa bile, uzun dönemli bir takım semptomlar, yani post Lyme sendromu ortaya çıkabilir. Bu semptomlar kronik yorgunluk, baş dönmesi, sinirlilik, uykusuzluk ve konsantrasyon kaybıdır. Lyme hastalığının nadir görülen diğer belirtileri; eklem şişliği, sinir sistemi problemleri, cildin incelmesi, kalp blokajı ve böbrek problemleri olarak sıralanabilir.
Lyme hastalığından korunmak için, orman ve yüksek otlak alanlardan kaçınmak, açık renkli giysiler giymek ve cildi koruyacak bir kene kovucu kullanmak önerilir. Ayrıca, kene ısırığından hemen sonra kene çıkarılmalı ve cilt kontrol edilmelidir. Tedavi doğru bir şekilde yapılırsa, hastalık tamamen iyileştirilebilir. Tedavide genellikle antibiyotikler kullanılır. Ancak, tedavi edilmezse Lyme hastalığı uzun dönem etkilere neden olabilir.
Erken Dönem Belirtileri
Lyme hastalığının erken dönem belirtileri, enfeksiyonun ilk birkaç gününde veya haftasında ortaya çıkabilir. İnsanlar, kene ısırığından 3-30 gün sonra belirtileri fark edebilirler. En yaygın belirtiler arasında kızarıklık, ateş, baş ağrısı, yorgunluk hissi, kas ağrıları ve titremeler yer alır.
Kızarıklık, kene ısırığından birkaç gün sonra görülebilir ve bir hedef şeklini alabilir. Ayrıca, ateş, baş ağrısı, yorgunluk hissi, titremeler ve kas ağrıları gibi grip benzeri semptomlar da olabilir. Bu semptomlar genellikle birkaç hafta içinde kendiliğinden iyileşir.
Burada önemli bir not verelim: Kızarıklık belirtisinin ortaya çıkmaması, Lyme hastalığına sahip olmadığınız anlamına gelmez. Bazı insanlarda kızarıklık hiç görülmeyebilir ve farklı belirtiler ortaya çıkabilir. Bu nedenle, kene ısırığı alan kişilerin belirtileri dikkatli bir şekilde izlemesi önemlidir.
Kene ısırıklarının görüldüğü yerin cildi genellikle hassas ve ağrılı olur. Eğer kene hala ciltte ise, hemen çıkarılmalıdır.
Gecikmiş Dönem Belirtileri
Eğer Lyme hastalığı erken teşhis edilmediyse, belirtiler gecikmiş dönemde ortaya çıkabilir. Bu belirtiler ciltte mor veya kırmızı lekelere, kas ağrılarına, boyun sertliğine, hafıza kaybına ve kalp problemlerine yol açabilir. Ciltteki lekeler bazen Lyme hastalığı ile ilişkili hale gelmeyebilir, bu nedenle bir teşhis konulması için mutlaka doktora başvurulması gereklidir. Ayrıca, boyun sertliği ve kas ağrıları gibi belirtiler birçok farklı hastalıkta da görülebilir, bu nedenle emin olunamayan belirtiler için muayene gereklidir. Doğru tedavi edilmezse, Lyme hastalığı uzun dönem etkilere neden olabilir.
Post Lyme Sendromu
Lyme hastalığı olan hastaların yaklaşık %10-20’sinde, ilk tedavi sonrası semptomlar ortadan kalksa bile post Lyme sendromu denilen uzun dönemli semptomlar ortaya çıkabilir. Bu semptomlar arasında kronik yorgunluk, baş dönmesi, sinirlilik, uykusuzluk ve konsantrasyon kaybı bulunur. Bu semptomlara, çoğu zaman antibiyotikler kullanarak tedavi edilmeye çalışılır. Ancak, tam bir tedavi yöntemi henüz bulunamadı. Uzun dönemli semptomlara maruz kalmamak için Lyme hastalığının erken teşhis edilmesi ve doğru tedavi yöntemiyle tedavi edilmesi önemlidir.
Diğer Belirtiler
Lyme hastalığı nadir görülen diğer belirtileri arasında eklem şişliği, ağrısı ve tutukluğu bulunur. Sinir sistemi problemleri de hastalığın nadir belirtilerinden biridir. Sinir sistemi problemleri, hasta davranışı değişiklikleri, hafıza kaybı, koordinasyon eksikliği ve uykusuzluk gibi semptomlarla kendini gösterebilir. Cildin incelmesi de Lyme hastalığının nadir görülen belirtilerinden biridir. Hastalık kalbe zarar verebileceğinden, kalp blokajı da nadir görülen belirtiler arasındadır. Böbrek problemleri de nadir görülür ama hastalığın ilerlemesi ile birlikte ortaya çıkabilir.
Önleme
Lyme hastalığından korunmak için öncelikle çalılık, orman ve yüksek otluk alanlarda bulunmaktan kaçınmak gerekir. Bu alanlarda dolaşmak zorunda kalsanız bile, açık renkli ve tam vücut örtüsü sağlayacak giysiler giymeniz önerilir. Ayrıca cildi koruyacak bir kene kovucu kullanmak da alınacak önlemler arasındadır. Kene ısırığından sonra en kısa sürede kene çıkarılmalı ve ısırılan bölge kontrol edilmelidir. Eğer kene çıkarma işlemini kendiniz yapacaksanız, doğru teknikleri öğrenmek için bir sağlık uzmanına danışmanızda fayda vardır.
Tedavi
Lyme hastalığının tedavisi, hastanın semptomlarının şiddetine ve belirtilerin ne kadar süredir devam ettiğine bağlı olarak değişir. Hastalığın erken dönemlerinde tedavi edilmesi halinde, hastanın tamamen iyileşmesi mümkündür. Tedavide genellikle antibiyotikler kullanılır. Antibiyotikler semptomları hızlı bir şekilde azaltabilir ve hastanın iyileşmesine yardımcı olabilir.
Erken dönem tedavisi yaklaşık 14 ila 21 gün içinde tamamlanır. Tedavi edilmezse veya tam olarak tedavi edilmezse, infeksiyonun beyine, kalbe ve eklemlere yayılması nedeniyle kronik belirtiler ortaya çıkabilir. Bazı hastalarda post Lyme sendromu olarak da bilinen kronik yorgunluk sendromu, ağrı, unutkanlık ve uyku bozukluğu gibi semptomlar görülebilir.
Bazı hastalar, herhangi bir semptom göstermese bile, kene ısırığından sonra tedavi edilmeyi tercih edebilir. Bu tedavide doktorlar genellikle kararlı bir doz antibiyotik verirler. Bununla birlikte, kararlı doz muhafaza etmek zor olabilir ve bu tedavi uzun sürebilir.
Tedavi sırasında, hastaların sıvı tüketimini artırmaları ve istirahat etmeleri önerilir. Ayrıca, kişisel hijyen kurallarına uymaları ve diğerlerine hastalığı yayma riskini azaltmak için teması sınırlandırmaları önemlidir.
