Hipofiz bezi, vücudumuzdaki hormonların salınmasını kontrol etmek için önemli bir role sahiptir. Bu nedenle hipofiz bezindeki herhangi bir problem, vücudumuzun birçok farklı bölgesinde belirtilere neden olabilir. Belirtiler, hastalığın türüne ve hipofiz glandının hangi bölgesinin etkilendiğine bağlı olarak değişebilir.
Akromegali, gigantizm, prolaktinoma, Cushing sendromu, hipopituitarizm ve pituiter apopleksi gibi birkaç farklı hipofiz bez hastalığı vardır. Bu hastalıkların belirtileri arasında yorgunluk, böbrek fonksiyonlarının azalması, kilo alımı, cilt lezyonları, görme bozukluğu, baş ağrısı, kas zayıflığı ve çok daha fazlası yer alabilir.
Herhangi bir belirti fark ederseniz, doktorunuza danışmanız önemlidir. Erken teşhis edilmesi ve tedavi edilmesi, bu hastalıkların uzun vadeli komplikasyonlarını önlemenize yardımcı olabilir.
Akromegali
Akromegali, hipofiz bezinin aşırı büyüme hormonu üretimi nedeniyle ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu durum yetişkinlik dönemine kadar salınan hormonların seviyesinin normalden yüksek olması ile tanımlanmaktadır. Hastalığın özellikle yavaş ve sinsi bir seyri vardır. Belirtileri genellikle yıllar içinde yavaş yavaş ortaya çıkar. Bu belirtiler yüz ve çene kemiklerinin büyümesi, el ve ayakların şişmesi ve genişlemesi, dişlerin arasında boşlukların oluşması, cilt kalınlaşması, terleme ve etrafındakilere göre daha büyük görünme şeklindedir. Buna ilave olarak, baş ağrısı, halsizlik, uykusuzluk, uyuşukluk, kollarda ağrı, karıncalanma, sırt ağrısı, nefes darlığı, iştah artışı, kilo alımı da görülen diğer belirtiler arasındadır.
Akromegali tanısı, büyüme hormonu düzeyinin ölçülmesi, manyetik rezonans görüntüleme (MRI) veya bilgisayarlı tomografi (BT) taramaları ile konulabilir. Tedavi, genellikle hormon seviyelerini normalleştirmeyi amaçlar. İlaçlar, ameliyat ve radyoterapi, tedavinin bir parçası olabilir.
Cushing Sendromu
Cushing sendromu, kortizol adı verilen hormonun vücutta aşırı miktarda üretildiği bir durumdur. Bu hormon, stresle mücadele etmek için gereklidir, ancak aşırı üretildiğinde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Yüzde yağlanma, karın bölgesinde yağlanma, kemik zayıflığı, yüksek tansiyon ve depresyon en yaygın belirtiler arasındadır. Yüzde yağlanma özellikle yuvarlak bir yüz ve çift çene şeklinde kendini gösterir. Karın bölgesinde yağlanma, obeziteye benzer bir görünüm sunar.
Eklem ağrıları, ciltte mor renkli çizgiler, sivilceler ve cilt yaraları gibi diğer belirtiler de görülebilir. Kemiklerde zayıflık ve kas kaybı gibi belirtiler, en az 6 ay süren düşük kortikosteroid seviyelerinin bir sonucu olarak ortaya çıkar.
Yüksek tansiyon, kalp hastalığı ve beyin kanaması gibi ciddi komplikasyonlar da Cushing sendromunun olası sonuçlarıdır. Bu nedenle, herhangi bir Cushing semptomu yaşayan kişiler en kısa sürede bir doktora görünmelidir.
Gigantizm
Gigantizm, hipofiz bezi tarafından üretilen büyüme hormonunun seviyelerinin yüksek olması ve büyüme plaklarının henüz kapanmamış olması durumunda ortaya çıkar. Bu durum, genellikle çocukluk döneminde başlar ve büyüme plakları kapanana kadar devam eder. Gigantizm belirtileri arasında aşırı uzama görülür, büyük eller ve ayaklar, çene kemikleri, burun ve genişleyen aralıklar da dahil olmak üzere yüz kemiklerinde büyüme olur. Ayrıca, eklemlerde ağrı ve hassasiyet gibi yan etkiler de yaşanabilir. Gigantizm, hormon seviyesini normalleştirecek tedavilerle tedavi edilir.
Prolaktinoma
Prolaktinoma, hipofiz bezi tarafından üretilen prolaktin hormonunun aşırı üretimi sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu durum, kadın ve erkeklerde farklı belirtiler gösterebilir. Kadınlarda, adet düzeninde bozukluk, süt üretimi, memelerde hassasiyet ve ağrı gibi belirtiler görülebilir. Erkeklerde ise göğüslerin büyümesi, cinsel isteksizlik, impotans, kısırlık, ve düşük sperm sayısı gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
Prolaktinoma, genellikle iyi huylu bir tümör olarak kabul edilir, ancak bazı durumlarda büyük boyutlara ulaşıp basınç yaparak görme kaybı, baş ağrısı ve diğer nörolojik sorunlara neden olabilir. Hastalığın tedavisi, ilaçlarla veya ameliyatla mümkündür ve hastanın durumuna göre belirlenir.
Hipopituitarizm
Hipopituitarizm, hipofiz bezi tarafından yeterli hormonların üretilemediği bir durumdur. Bu durumda hipofiz bezi, normal işlevini sürdürmek için yeterli hormonları üretemez. Belirtileri arasında cinsel işlev bozukluğu, düşük enerji seviyesi, depresyon ve kilo alımı yer alır. Bu durum, erkeklerde ve kadınlarda cinsel işlevi etkileyebilir, düşük libido, anorgazmi, azalmış cinsel aktivite, sertleşme bozukluğu gibi belirtiler gösterir. Düşük enerji seviyesi, anemi, sürekli yorgun hissetme, kilo alımı ve zayıf kas tonusu gibi belirtilerle kendini gösterir. Hipopituitarizm tedavisi, hormon eksikliğini düzeltmek için hormon replasman tedavisi olarak adlandırılan bir yöntemle yapılır.
Pituiter Apopleksi
Pituiter apopleksi, beyindeki hipofiz bezi tümörünün kan dolaşımının kesilmesi sonucu meydana gelir. Bu durum sık görülmese de ciddi sonuçlar doğurabilir. Ani baş ağrısı, beyindeki bası nedeniyle görme kaybı, mide bulantısı ve kusma, düşük kan basıncı (hipotansiyon) ve hatta bayılma gibi şuur kaybı belirtileri nu durumda sık sık gözlemlenir. Tedavi edilmediği takdirde, hipofiz bezi işlevsiz hale gelebilir ve çeşitli hormon eksikliklerine neden olabilir. Ani baş ağrısı, görme kaybı veya şuur kaybı gibi belirtiler ortaya çıktığında, zayıf ve yorgun hissediyorsanız derhal tıbbi yardım alınmalıdır.
Hipofiz Bezindeki Diğer Hastalıkların Belirtileri
Hipofiz bezi, vücuttaki birçok hormonun üretiminden sorumlu bir organdır. Bu nedenle, hipofiz bezindeki hastalıklar birçok farklı semptomla ortaya çıkabilir. Hipofiz bezi tümörleri de bu hastalıklar arasında yer almaktadır ve bazı belirtileri vardır. Baş ağrısı, görme bozukluğu, yorgunluk, cilt lezyonları, saç dökülmesi ve anksiyete gibi semptomlar, hipofiz tümörü tarafından üretilen hormonların etkileriyle ilgili olabilir. Belirtiler, tümörün boyutuna, yerine ve çevresindeki dokuların etkililiğine bağlı olarak değişebilir. Hipofiz bezi hastalıkları, erken teşhis edildiğinde tedavi edilebilir, bu nedenle belirtiler fark edildiğinde doktora başvurulması önemlidir.
Cushing Sendromu
Cushing sendromu, hipofiz bezi tarafından üretilen kortizol hormonunun aşırı üretimi ile ilgilidir. Kortizol hormonu, vücudun stres tepkilerini düzenlemeye yardımcı olur ve bağışıklık sistemini kontrol eder. Ancak, çok fazla kortizol hormonu vücutta çeşitli problemlere neden olabilir. Bu hastalığın belirtileri arasında yüzde yağlanma, karın bölgesinde yağlanma, kilo artışı, kırılgan cilt, yorgunluk ve kas zayıflığı yer alır. Tedavi edilmediğinde, Cushing sendromu daha ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir, bu nedenle erken teşhis ve tedavi önemlidir. Tedavide kortikosteroid ilaçları kullanılırken, bazen cerrahi operasyon gerekli olabilir.
Diabetes Insipidus
Diabetes insipidus, vücutta antidiyüretik hormon (ADH) salgılanamaması ya da üretilememesi sonucu ortaya çıkan bir hastalıktır. Bu hormon, böbreklerde suyun geri emilimini kontro ederek, idrar miktarının azalmasını sağlar. Ancak, vücutta yeterli miktarda ADH üretilmediğinde, kişide aşırı susama, sık idrara çıkma, halsizlik ve baş ağrısı gibi belirtiler görülebilir.
Diabetes insipidus, iki farklı şekilde oluşabilir. Birincisi “merkezi” diabetes insipidus, yani hipofiz bezi tarafından yeterli miktarda ADH salgılanmamasıdır. İkincisi ise “böbrek” diabetes insipidus, yani böbreklerin ADH’ya yanıt vermemesi veya yeterli miktarda üretmemesidir.
Tedavi edilmediğinde, diabetes insipidus ciddi sıvı dengesi sorunlarına neden olabilir. Bu nedenle, belirtiler görüldüğünde bir doktora başvurmak önemlidir. Tedavi, genellikle ADH verilerek, vücuttaki suyun geri emilimi arttırılarak yapılır. Ayrıca, altta yatan nedenlere de göre tedavi yöntemleri değişebilir.
