Guillain-Barre Sendromu (GBS) olarak da bilinen GBS hastalığı bağışıklık sistemi tarafından sinir hücrelerine zarar vermesi nedeniyle ortaya çıkan bir rahatsızlıktır. Sinir sistemi hastalığı olarak tanımlanan GBS, nadir görülen bir hastalıktır fakat tedavi edilmezse ölüme neden olabilir. Hastalık genellikle ellerde, ayaklarda, kollarda ve bacaklarda uyuşma ve zayıflık ile başlar. GBS hastaları aynı zamanda solunum problemleri de yaşayabilirler. Hastalığın arkasındaki neden tam olarak bilinmemektedir, ancak virüs ya da bakteriyel enfeksiyonlar, bazı kanser türleri ya da aşılama sonrası gelişebilir.
Belirtiler
GBS hastalığı, genellikle ellerde, ayaklarda, kollarda ve bacaklarda başlayan zayıflık ve uyuşma ile kendini gösterir. Bu belirtiler, vücudun sinir hücrelerine verdiği hasar sonucu ortaya çıkar. Hastalığın ilerlemesi durumunda solunum problemleri de ortaya çıkabilir. Bu nedenle, hastalık belirtileri fark edildiğinde hemen bir doktora başvurulması ve tedaviye hemen başlanması önemlidir. GBS hastalığı, tedavi edildiğinde tamamen iyileşebilir, ancak belirtiler bazı kişilerde tedavi sonrası uzun süre devam edebilir.
Tedavi Yöntemleri
GBS hastalığı genellikle immünoglobulin veya plazma değişimi ile tedavi edilir. Bu tedavi yöntemleri hastalığın erken safhalarında uygulanır. Immünoglobulin, hastanın kendi bağışıklık sisteminin saldırısına maruz kaldığı hücreleri hedef alarak işlevsiz hale getirir. Plazma değişimi ise hastanın kanındaki zararlı antikorları temizlemek için kullanılır. Yoğun bakım tedavisi gerekebilir çünkü hastaların solunum fonksiyonları bozulabilir. Bu nedenle, solunum cihazı ve diğer hayati organların işleyişini destekleyen ilaçlar kullanılır. GBS hastaları, rehabilitasyon programına dahil edilerek kas güçlerinin geri kazanılması hedeflenir.
Fizik Tedavi
GBS hastalığından etkilenen kişilerde, kas güçlerinin geri kazanılması ve işlevselliğin en üst düzeye çıkarılması için fizik tedavi gereklidir. Fizik tedavi programları, hastaların günlük yaşam aktivitelerini uygulamaları ve geliştirmeleri için tasarlanmış bir dizi egzersiz ve aktivitelerden oluşur. Bu programlar, kasların güçlendirilmesine, esnekliğin artırılmasına ve dolaşımın iyileştirilmesine yardımcı olur. Ayrıca, fizik tedavi programları, krampların önlenmesine yardımcı olur, solunum kaslarının güçlendirilmesini sağlar ve destekleyici aygıtların kullanımını içerebilir. İhtiyaç durumunda, fizik tedavi programları, hastanın özel ihtiyaçlarına yönelik olarak düzenlenebilir.
İlaç Tedavisi
GBS hastalığında ağrı kesiciler, antidepresanlar, kas gevşetici ilaçlar ve antikolinerjik ilaçlar kullanılabilir. Ağrı kesiciler, hastaların ağrılarını hafifletmeye yardımcı olur. Antidepresanlar, hastaların depresyon ve kaygı gibi ruh hali bozukluklarını tedavi ederken, kas gevşetici ilaçlar hastaların kaslarını rahatlatır. Antikolinerjik ilaçlar ise aşırı terleme, tükürük salgısı ve boşaltım sistemiyle ilgili oluşan problemleri tedavi etmek için kullanılır.
Bununla birlikte, ilaç tedavisi her hasta için uygun olmayabilir. Hastanın durumuna ve semptomlarına bağlı olarak doktorlar farklı ilaçlar önerebilirler. İlaç tedavisi, hastalığın semptomlarını hafifletmek için kullanılabilen bir yöntemdir ancak hastalığın kök nedenini ortadan kaldırmaz.
Bu nedenle, ilaç tedavisi yanında fizik tedavi de önemlidir. Fizik tedavi, hastaların kas güçlerinin geri kazanılmasına yardımcı olurken, rehabilitasyon programları hastaların normal hayatlarına dönmelerine yardımcı olur.
GBS Hastalığının Nedenleri
GBS hastalığı tam olarak bilinmese de, virüsler ve bakterilerin sebep olduğu enfeksiyonlar, kanser türleri ve aşılamalar sonrası oluşabilir. En sık görülen virüsler arasında Epstein-Barr, Zika, sıtma, grip ve aşılama sonrası kızamık, kabakulak, suçiçeği yer alır. Bakteriyel enfeksiyonlardan ise Campylobacter jejuni en sık sebeple gösterilir.
GBS hastalığının nedenleri araştırılsa da, hastalığın başlamasında tetikleyici faktörler tam olarak açıklanamamıştır.
GBS Hastalığı Risk Faktörleri
GBS hastalığına yakalanma riskini arttıran birçok faktör bulunmaktadır. Bunların başında yaş ve cinsiyet gelmektedir. Özellikle 50 yaşından büyük erkeklerde daha sık görüldüğü bilinmektedir. Ayrıca daha önceden geçirilmiş enfeksiyonlar da GBS hastalığına yakalanma riskini arttırmaktadır. Bazı ilaçlar da GBS hastalığına neden olabilir veya hastalığın şiddetini arttırabilir. Hamilelik de GBS hastalığına yakalanma riskini arttıran durumlardan biridir. Bunların yanı sıra, stresli yaşam, kötü beslenme alışkanlıkları ve sigara kullanımı da hastalığın gelişim sürecinde etkili olabilir.
GBS ve COVID-19
COVID-19 salgını dünya genelinde büyük bir etki yarattı ve hala devam etmektedir. GBS hastalığı da COVID-19 ile birlikte gündeme geldi. Son dönemlerde yapılan araştırmalara göre, COVID-19 hastalığı sonrası GBS hastalığına yakalanan insan sayıları artmaktadır.
GBS hastalığına yakalananların vücudu bağışıklık sistemi tarafından saldırıya uğrar, ancak GBS hastalığına neden olan virüs tam olarak bilinmemektedir. COVID-19 hastalığından sonra GBS hastalığına yakalanma nedeni de tam olarak belirlenememiştir ve araştırmalar devam etmektedir.
Bununla birlikte, COVID-19 hastalığından sonra GBS hastalığına yakalanma riski arttığı için, COVID-19 salgınına karşı alınan tedbirler ve hijyen kurallarına uymak önemlidir. Ayrıca COVID-19’a karşı aşı yaptırmak da GBS hastalığına yakalanma riskini azaltabilir.
GBS Hastalığına Karşı Korunma Yöntemleri
GBS hastalığına karşı önlem almak için en önemli adımlardan biri hijyen kurallarına uyum sağlamaktır. Eller sık sık ve doğru şekilde yıkanmalı, kişisel hijyen kurallarına dikkat edilmeli ve enfekte olan kişilerle temas edilmemelidir. Ayrıca aşı yaptırmak da GBS hastalığına karşı korunmada önemli bir rol oynamaktadır. Özellikle çocukluk çağı aşıları ve grip aşıları gibi belirli aşılar, GBS hastalığına yakalanma riskini azaltmaktadır.
